Je Windows-computer onderhouden is belangrijk voor het goed functioneren van computer en programma’s. Daarom hier 7 tips! Een goed onderhouden computer is sneller omdat programma’s goed draaien en geen fouten of corrupte bestanden bevatten. Regelmatig Windows onderhoud uitvoeren is dus belangrijk: een schone PC is een snelle PC, en jij wilt toch ook dat jouw computer goed en snel functioneert?

Windows-computer onderhouden

Is Windows erg traag geworden? In dit artikel behandel ik een aantal Windows onderhoudstaken die jij kunt gebruiken om de prestaties van je computer op topniveau te houden. Een aantal onderhoudstaken wordt door Windows al automatisch uitgevoerd door middel van geplande taken. Het kan geen kwaad deze taken eens handmatig uit te voeren.

Om dit artikel te volgen is enige ervaring met de Windows opdrachtprompt wel gewenst.

System File Checker (SFC), scan de integriteit van Windows systeembestanden

Als Windows systeembestanden corrupt raken

Windows slaat standaard alle installatiebestanden van Windowsonderdelen en updates nog een keer extra op. Die staan in de systeemmap C:\Windows\WinSxs, of ook genaamd de Windows Component Store. Microsoft heeft dit zo bedacht omdat, van tijd tot tijd, belangrijke Windows systeembestanden corrupt raken, en zo is er altijd een back-up beschikbaar.

Met het sfc.exe programma kun je de integriteit van Windows systeembestanden controleren. Vindt dit programma corrupte bestanden dan kunnen deze automatisch teruggezet worden vanuit de Component Store. Handig! SFC staat voor System File Checker.

Om een System File Checker controle uit te voeren moet je een opdrachtprompt cmd.exe starten als beheerder. Typ dan sfc.exe /? in om alle opties te raadplegen.

cmd.exe uitvoeren als beheerder: Druk op de Windowstoets en typ cmd. De Command Prompt App (tja, Engelstalige Windows in mijn geval) verschijnt als gevonden zoekopdracht. Kies voor Run as administrator.

Cmd.exe als administrator - of beheerder - uitvoeren in Windows 10 en Windows Server, afbeelding
Cmd.exe als administrator – of beheerder – uitvoeren in Windows 10 en Windows Server

Als je sfc.exe /? hebt uitgevoerd zie je twee belangrijke opties staan:

  1. /SCANNOW – Scans integrity of all protected system files and repairs files with problems when possible.
  2. /VERIFYONLY – Scans integrity of all protected system files. No repair operation is performed.

Ik adviseer om met /VERIFYONLY te beginnen. Worden er corrupte bestanden gevonden dan kun je die altijd nog repareren met /SCANNOW.

In het geval hieronder heeft Windows corrupte bestanden gevonden maar niet kunnen repareren. Dat wordt gelogd in het bestand C:\Windows\Logs\CBS\CBS.log, dat logbestand kun je inzien met Kladblok. Ik vermoed dat dit komt doordat ik de WinSxs map wel eens opruim.

Windows sfc.exe scannow results
Windows sfc.exe scannow results

Het DISM-commando gebruiken om een Windows 10-image te repareren

In Windows 11 en 10 is DISM, Microsoft Deployment Image Servicing and Management, een tool ontwikkeld voor het prepareren, modificeren en repareren, van systeemimages inclusief de Windows Recovery Environment, Windows Setup, en Windows PE (WinPE). Daarnaast kan iedere beheerder (admin) deze tool gebruiken voor het repareren van een bestaande Windows installatie.

In het kort zijn er drie commando’s, twee om de gezondheid van je image te controleren en één om deze te repareren als Windows dat nodig vindt. In een cmd.exe-venster, geopend als beheerder, kun je de volgende commando’s uitvoeren:

  • DISM /Online /Cleanup-Image /CheckHealth
  • DISM /Online /Cleanup-Image /ScanHealth
  • DISM /Online /Cleanup-Image /RestoreHealth

Hierbij is “ScanHealth” een wat diepgaandere (geavanceerdere) scan dan “CheckHealth” om te bepalen of je Windows 10 image problemen heeft of beschadigd is. Je merkt dit vooral aan hoe lang een scan duurt. Je ziet ze hier alle drie in één afbeelding:

Wist je dat je DISM.exe kunt gebruiken voor het opschonen van je harde schijf? Met DISM.exe verwijder je eenvoudig oude update-bestanden uit je Windows Component Store, of WinSXS folder. In het artikel Disk Cleanup in Windows Server op Saotn.org laat ik je zien hoe.

Schijfdefragmentatie, defragmenteer partities en schijfstations

Het defragmenteren van de harde schijf is belangrijk om bestanden weer netjes achter elkaar te plaatsen op de harde schijf. Na verloop van tijd raken bestanden op een harde schijf gefragmenteerd; doordat je bestanden verwijdert ontstaat er ruimte tussen bestanden (fragmentatie), maar de loze ruimte blijft wel gebruikt.

Door de harde schijf te defragmenteren worden alle bestanden weer netjes achterelkaar gezet en houd je zelfs wat extra diskruimte over!

Heb je een SSD in plaats van een SATA harde schijf dan werkt het defragmenteren anders, maar is nog steeds belangrijk voor het optimaliseren van de SSD.

Door een harde schijf te defragmenteren worden bestanden, programma’s en data sneller gevonden. Je kunt een disk defragmenteren door de eigenschappen van C: op te vragen in de Windows Verkenner, en daar te kiezen voor optimize onder het tabblad Tools (Extra).

Windows optimize and defragment drive
Windows optimize and defragment drive 1
Windows optimize and defragment drive
Windows optimize and defragment drive 2

CHKDSK, scan het diskvolume op fouten

Met het chkdsk programma kun je fouten op je harde schijf vinden en oplossen. De afkorting Chkdsk staat dan ook voor check disk en is een handige tool. Microsoft tipt:

You should periodically use the Check Disk tool to check the integrity of disks. Check Disk examines disks and can correct many types of common errors on FAT16, FAT32, and NTFS drives. One of the ways Check Disk locates errors is by comparing the volume bitmap with the disk sectors assigned to files in the file system. Check Disk can’t repair corrupted data within files that appear to be structurally intact, however. You can run Check Disk from the command line or through a graphical interface.

Tip: Run Check Disk from a Command Line to Check for and fix Disk Errors

En dit geldt voor Windows 7, Windows 8/8.1 en Windows 10.

In de grafische Windowsomgeving vind je de mogelijkheid om een disk te controleren in de eigenschappen, zie de afbeelding hierboven en kies dan voor Check. Via de opdrachtprompt voer je chkdsk.exe uit:

Windows chkdsk 01
Windows chkdsk bestandssysteem controle
Windows chkdsk 02
Windows chkdsk bestandssysteem controle
Windows chkdsk 03
Windows chkdsk bestandssysteem controle
Windows chkdsk 04
Windows chkdsk bestandssysteem controle

Ik heb hier eerst chkdsk /? uitgevoerd om alle beschikbare opties op te vragen, en daarna chkdsk c: om mijn C:-partitie te controleren. Hierbij is één probleem gevonden wat hersteld moet worden met een nieuwe scan (chkdsk /scan).

Met de chkdsk opties in het achterhoofd, heb ik niet chkdsk /scan uitgevoerd, maar chkdsk /scan /F /forceofflinefix. Soms kunnen bestanden niet gerepareerd worden als het blijkt dat dit systeembestanden zijn, en daarvoor moet Windows eerst herstarten. Dat doe ik dan liever bij voorbaat al.

  • /F – Fixes errors on the disk
  • forceofflinefix – NTFS only: (Must be used with “/scan“). Bypass all online repair; all defects found are queued for offline repair (i.e. “chkdsk /spotfix“).

Windows systeemherstel

Met Windows systeemherstel (System Restore) kun je een snapshot (momentopname, herstelpunt of restore point), maken op het moment dat jouw PC goed draait. Kun je een trage PC niet meer herstellen, bijvoorbeeld omdat systeembestanden corrupt zijn en niet hersteld kunnen worden, dan kan je een System Restore uitvoeren. Windows wordt dan teruggezet naar het moment van jouw snapshot / momentopname.

Windows systeemherstel in de praktijk: ikzelf gebruik Windows systeemherstel eigenlijk nooit. Het maken van herstelpunten kost simpelweg diskruimte, ook al kun je configureren hoeveel procent van jouw harde schijf grootte hiervoor gebruikt mag worden. Daar komt bij dat ieder herstelpunt door Windows gecontroleerd wordt tijdens het opstarten van Windows, en je kunt je indenken: hoe meer herstelpunten er zijn, hoe langer het opstarten duurt.

Ongebruikte programma’s verwijderen

Verwijder regelmatig oude programma’s die je niet meer gebruikt, simpelweg omdat het ruimte en geheugen inneemt. Soms draait een programma ook nog een Windows service op de achtergrond wat nog meer systeembronnen gebruikt.

Windows register opschonen

Laat je niet in met vage programma’s die claimen dat jouw Windows register honderden of duizenden fouten bevat, en dat het Windows register geoptimaliseerd moet worden. Al dit soort programma’s zijn snake oil, oftewel frauduleus en slecht.

Zelf wroeten -of een registry cleaner laten wroeten- in het Windows register is erg gevaarlijk. De kans is groter dat een geldige registersleutel wordt verwijderd dan dat het enige snelheidswinst oplevert.

Decent Security schrijft hierover:

Windows registry cleaners look for banal, often completely fake, things in an immensely intricate system that people are scared of and don’t understand. These programs use this position of trust to extort money and mislead users into believing they are required to fix specific, consequential problems that impact a user.
Instead, they cause problems – making people believe it’s normal for computers to have weird issues, which of course validates in their mind that registry cleaners are actually needed. Or, if they never notice the problems registry cleaners cause, they imagine performance increases supposedly gained. This is the placebo effect. I used to think registry cleaners worked because of this. I was wrong. There were rare edge cases where it’s possible they helped certain users in Windows XP, but for anything since I can find no reasonable justification for their existence.

Decentsecurity: The Complete Guide to Registry Cleaners

En Microsoft schrijft dat issues caused by these utilities may not be repairable and lost data may not be recoverable (problemen veroorzaakt door deze programma’s zijn mogelijk niet te repareren, en verloren data is mogelijk niet terug te halen, red.).

Some products such as registry cleaning utilities suggest that the registry needs regular maintenance or cleaning. However, serious issues can occur when you modify the registry incorrectly using these types of utilities. These issues might require users to reinstall the operating system due to instability. Microsoft cannot guarantee that these problems can be solved without a reinstallation of the Operating System as the extent of the changes made by registry cleaning utilities varies from application to application.

We strongly recommend that you only change values in the registry that you understand or have been instructed to change by a source you trust, and that you back up the registry before making any changes.

KB 2563254 – Microsoft support policy for the use of registry cleaning utilities

Windows Update

Windows Update mag hier zeker niet ontbreken. Regelmatig brengt Microsoft updates uit voor Windowsonderdelen en -programma’s. Vaak worden hierin bugs of kwetsbaarheden verholpen en beveilig je jouw computer door het toepassen van deze updates. Een update of bijgewerkt programmaonderdeel is net zo vaak geoptimaliseerd en werkt nèt iets beter en sneller dan de vorige versie.

Dus door het bijwerken van Windows en het toepassen van updates verbeter je ook de prestaties van jouw computer!

Zie Microsofts Windows Update veelgestelde vragen. Met PowerShell installeer je Windows updates én vraag je op welke updates geïnstalleerd zijn. Handig! :)

Windows 11 en Microsoft Office boekentips

Wil jij graag meer kunnen doen met Windows 11 of Office? Maak een goede start met één van deze (ebook) boeken!

Conclusie Windows-computer onderhouden

Hoe kan ik belangrijk Windows onderhoud uitvoeren?

Tegenwoordig voert Windows regelmatig zelf onderhoud uit, en dat is best fijn. Echter, wil je zelf meer controle over het hoe en wat, dan kun je veel onderhoudstaken in Windows zelf uitvoeren. Deze onderhoudstaken zitten veelal verpakt in het eigenschappen-venster van een disk of partitie, het configuratiescherm, en er zijn opdrachtprompt programma’s voor.

Enkele van die opdrachtprompt programma’s zijn sfc.exe en chkdsk.exe, maar ook DISM en PowerShell. De disktoegang kun je mogelijk versnellen met fsutil, meer daarover vind je in het artikel “Snelheid Windows NTFS bestandssysteem verbeteren, sneller toegang tot bestanden“.

Show 2 Comments

2 Comments

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *